De moord op Nadia van de Ven veroorzaakte veel beroering in Utrecht. De 25-jarige vrouw werd neergeschoten met vijf kogels uit een machinegeweer. ‘Een brute liquidatie’ noemden de rechters het. De uitspraak is gisteren gedaan. Moeder Minke en zus Lucinda over de dag van de moord, het proces, en hun plek in een wereld die gewoon doordraait. – Overleven zonder haat
7-2-2004 Raymond Boere en Ard Schouten, bron Utrechts Nieuwsblad (tegenwoordig Algemeen Dagblad)
Hallo, ik ben Nadia van de Ven. Ik werk sinds april 2001 hier als projectleider. Hobby’s?? Oh, meer dan genoeg. Heb ik van mijn ouders. De één is Fries, dús ik houd van schaatsen, de ander Surinaams, dús ben ik gek op dansen. Het nadeel van zoveel sociale contacten? Dat ik zo veel mensen af moet bellen als ik eens een keer ziek ben.’’
December 2003. Nadia’s zus Lucinda vindt een videoband die ze niet kent. Op de band zien ze Nadia. Ze houdt een presentatie, op video vastgelegd bij haar laatste werkgever, PAC Informatisering. Ze spreekt, loopt, gebaart, lacht. Ze is trots op wat ze doet. Ze is Nadia zoals zij haar kennen.
Onwerkelijk is het voor moeder Minke van de Ven (59) en zus Lucinda (24), dat beeld. Alsof hun Nadia ieder moment vrolijk lachend de kamer kan binnenstappen. Alsof ze ieder moment kan beginnen over haar werk, paardrijden of haar vriendinnen.
Het voelt vreemd en vertrouwd tegelijk. Alsof Minke en Lucinda geen verschrikkelijk jaar achter de rug hebben waarin Nadia werd vermoord, en echtgenoot en vader William overleed aan een ernstige ziekte -wellicht versneld door Nadia’s dood.
Sinds 1 oktober 2002 is alles anders in huize Van de Ven in Koog aan de Zaan, Noord-Holland. Die dag sloeg bij familie en vriendinnen de paniek toe. Nadia was telefonisch onbereikbaar. Onvindbaar. Niks voor haar. Ze belde altijd vriendinnen, soms drie keer op een dag.
Minke: ,,Om kwart over negen ‘s morgens had haar vriendin gebeld. Ze had Nadia aan de telefoon gehad. Hoorde een gil. De verbinding werd verbroken. Paniek. Eerst heb ik de politie gebeld. Die wilde niet naar de Weerdsingel in Utrecht waar ze een kamer huurde. Misschien ook omdat ik een te warrig verhaal hield. Ik belde de school, maar die mocht niet zeggen of Nadia op school was, in verband met de wet op de privacy. Ze konden alleen een briefje neerleggen.’’
Ieder uur belde ze naar Nadia. Ze liet berichten achter. Totdat ze naar bed ging, zonder een idee wat in Utrecht was gebeurd. In het holst van de nacht ging de deurbel. Twee politiemannen. ,,’Nadia is dood’, zei ik meteen. Ik wist het. Vanaf dat moment ga je volkomen op slot. Ik was alleen thuis. Heb uren met de rechercheurs gezeten. Vooral gedacht ‘het is niet waar….het is niet waar’. Je hersenen weigeren het te geloven. Tot het moment dat je haar lichaam ziet. Haar vasthoudt.’’
Lucinda: ,,Eén dag hebben we gedacht dat Nadia’s ex-vriend het had gedaan. Nadia was gespannen door de nasleep van een negen jaar durende relatie die ze had verbroken. We mochten van de politie niet met hem praten. Hij heeft Nadia’s dood uit de krant moeten lezen.’’
Minke: ,,Ontzettend opgelucht waren we dat hij er niets mee te maken had. Zijn betrokkenheid had het nog erger gemaakt. We hebben jaren voor hem gezorgd.’’
Lucinda: ,,Pascal F. was al snel verdachte. Verrassend? Nou, nee. Van Nadia hadden we al veel gehoord over haar vreemde huisbaas. Het moeizame contact dat ze hadden. Pascal wilde macht. Hij was de huisbaas, maar handelde zonder te overleggen met zijn huurders. Zette bijvoorbeeld zomaar fietsen buiten op straat die in de gang stonden. Nadia mocht geen katten hebben. Er was ruzie over het vervangen van een wasmachine. Het moest op zijn manier, een onplezierige manier.’’
,,Moet je net Nadia hebben. Ze ging er tegenin als iets niet deugde. Ze kwam op voor haar rechten. Alledaagse strubbelingen als motief om iemand te vermoorden, die gedachte is te idioot voor woorden.’’
Minke: ,,In haar zoektocht naar een kamer waren we langs de meest rare adressen gekomen, overgeleverd aan de zwarte markt. Dat voelde niet goed. Uiteindelijk kozen we ervoor via een makelaar iets te huren.’’
Lucinda: ,,Dat leek veilig. De Weerdsingel in hartje Utrecht. We wisten niet waar ze uiteindelijk zou belanden.’’
Minke: ,,Nadia was blij met haar plek. We wisten van de strubbelingen, maar je verwacht nooit dat iemand een wapen heeft. Achteraf, nu we weten wie Pascal F. werkelijk is, beseffen we: het had elke bewoner kunnen gebeuren. Hij zou een keer zijn ontploft. Het was dan ook geen verrassing toen we hoorden dat Pascal ook verdachte was van de moord op Anton Bussing uit Ede in 1995. Onderling hadden we al vaker gezegd: die heeft meer op zijn geweten.’’
Lucinda: ,,Maar eigenlijk waren we niet zo met hem bezig. Na de dood van Nadia probeerden we te overleven. Sommige mensen met vermoorde kinderen gaan kapot aan haat en wraak. Of de dader wel of niet gepakt zou worden, dat hield ons niet bezig, we vertrouwden op de politie. We twijfelden niet. Niet toen Pascal maanden onvindbaar bleef, en eigenlijk ook niet toe hij gepakt werd. Nadia is dood en voor de rest? Het zal allemaal wel.’’
,,Zeker de eerste maanden ben je verdoofd. We wilden van alles, maar het lukte niet. Niets interesseerde ons. Ons houvast was het gedicht ‘Leven’ van Jim Beggs. Het stond op de eerste bladzijde van Nadia’s agenda. Het was haar lijfspreuk. ‘Door verandering groeien we, door tegenspoed leren we, door hoop ontwaken we, door liefde transcederen we.’ En zo is het, we hebben voor de liefde gekozen in plaats van voor de haat. Wij zijn gefocust op de liefde van Nadia voor ons, en onze liefde voor haar. Zo overleven we. Haatgevoelens hebben we nauwelijks. Vraagtekens des te meer.’’
Minke: ,,Pascal is een misbaksel van onze maatschappij. Hoe kan het dat achteraf iedereen zegt dat het een keer mis moest gaan, maar niemand er iets aan heeft gedaan? Dan hebben toch instanties gefaald? Op school was al duidelijk dat hij een probleemgeval was. Zijn ouders wisten wat voor tijdbom hij was. Hij had ze het weekend voor de moord gezegd dat hij geen huisbaas meer wilde zijn in veband met problemen met een huurster. Het is voor ons onbegrijpelijk dat ze hem ooit naar het leger hebben laten gaan in de hoop dat van hem een mens gemaakt zou worden. En daar is hij ook nog eens door de strenge keuring gekomen voor uitzending naar Bosnië, terwijl iedereen achteraf zegt dat hij niet spoorde.’’
,,Deze week hoorden we dat twintig procent van de 40.000 militairen die ooit door Nederland zijn uitgezonden kampt met psychische problemen. Dat zijn 8000 tijdbommen! Mensen realiseren zich niet wat de impact van het leger is. Wat dat betreft gaat een oorlog nooit over. Wij kunnen treuren om Nadia, maar Nadia zal een van de velen zijn.’’
Lucinda: ,,Misschien gaan je ogen pas open als je iets meemaakt zoals de moord op Nadia. Veel clichés blijken dan waar. Mensen lijken bang voor de dood. Ze willen er liever niet over praten. Hun angst projecteren ze op jou. Ze vragen wel hoe het met je gaat, maar eigenlijk zitten ze niet op een antwoord te wachten. Of ze zwijgen.’’
Minke: ,,Omdat ze denken dat jij er niet over wílt praten. Maar eigenlijk vinden zij het eng, niet wij.’’
Lucinda: ,,Nog zo’n cliché dat blijkt te kloppen: in tijden van nood leer je je echte vrienden kennen. Sinds Nadia’s dood zijn heel wat vriendschappen kapotgegaan. In het begin probeer je er in je omgeving over te praten. Maar dat mag niet te lang duren. Op een gegeven moment merk je dat gesprekspartners er niets mee kunnen. Of willen. Die afwijzing komt zo hard aan dat je je terugtrekt. Het is schokkend te merken hoe egoïstisch mensen zijn. Op het moment dat je niet meer meedoet met je vrienden stopt de interesse. Jouw plek wordt meteen opgevuld door een ander. Mensen willen ergens zo graag bij horen, dat ze niet zien hoe oppervlakkig vriendschappen kunnen zijn. Daar passen wij voor.’’
Minke: ,,Dat mensen een bezwaarschrift indienen tegen de al geplaatste gedenksteen voor Nadia voor het huis waar ze is vermoord, is voor ons exemplarisch voor hoe de wereld in elkaar zit. Velen leven voor geld en bezit, niet meer voor gevoel. Voor ons is het vertrouwen in de mensheid weg. Als je echt gaat doordenken wat er aan de hand is word je gek.’’
Lucinda: ,,We zijn cynischer geworden, prikken sneller ergens doorheen. We leven toch in een schijnwereld. Oppervlakkiger. Neem de vele stille tochten. Mensen willen daarbij horen om de sensatie. Daarna zijn ze vergeten wat je doormaakt. Tijdens de rechtszaak merkten we dat na anderhalf jaar eigenlijk een klein groepje is overgebleven dat echt betrokken is. De rest? De één is druk, de ander kan het niet inpassen met het werk. Maar wat is écht belangrijk?’’
Minke: ,,Mensen vroegen waarom we naar de rechtszaak gingen. Waarom we de confrontatie met Pascal F. opzochten. We wilden weten wie Nadia voor het laatst heeft gezien. Het was ook confronterend. Nu begrijpen we waarom de botten in haar hoofd zo los zaten toen ze thuis lag opgebaard. We hoorden hoe beestachtig het is gegaan. Hoe ze is doodgeschoten.’’
Lucinda: ,,We konden er niet meer omheen. Op 1 oktober 2002 was ze overleden. Pas afgelopen maand tijdens de rechtszaak is ze voor ons vermoord.’’
Minke: ,,We zijn blij dat we het proces hebben gevolgd. Dan zie je de man die terechtstaat voor moord op Nadia. Ervaar je zijn hooghartige houding. Naar hem gaat alle aandacht uit. Maar hij heeft wel het leven van veel mensen kapot gemaakt. De betrokkenheid en felheid van de rechters en de officier van justitie deed ons goed. Het geeft een gevoel van opluchting en vertrouwen.’’
Lucinda: ,,Het lág niet aan Nadia. Zij had precies wat hij niet had. Zij was succesvol, had veel vrienden, was sociaal. Met hem valt niet te praten, bleek tijdens het proces. Voor ons is hij compleet gek. Daarom is het ook zo moeilijk voor ons dat tijdens zo’n rechtzaak alle aandacht naar de verdachte gaat. Hij leest alles over ons in het dossier, wij komen alleen hoofdlijnen te weten. Voor ons is haast niks geregeld.’’
Minke: ,,Ik moet nota bene mijn huis verkopen omdat ik als zelfstandig arts gewoon niet door kan. Lucinda loopt vertraging op in haar studie. Onze levens zijn kapot.’’
Lucinda: ,,Pascal heeft geen spijt betuigd. Dat is voor ons ook niet belangrijk. Wat is een spijtbetuiging waard als die wordt ingegeven door zijn advocaat? We zouden het niet geloven na alles wat we hebben gehoord. Bovendien, wat hebben we eraan? Had dat eerder bedacht. Nadia krijgen we er niet mee terug.
